Nhắc đến lối kiến trúc tâm linh thường thấy ở các chùa chiền, miếu, đình, nhà thờ họ… chắc chắn không thể thiếu nét đặc trưng dễ dàng nhận biết ngay mặt trước chính là cổng tam quan. Cùng tìm hiểu nguồn gốc, ý nghĩa và kiến trúc của cổng tam quan đá ngay qua bài viết này. 

Cổng Tam Quan là gì?

Khi đi tới chùa chiền, đền thờ, đình, miếu, nhà thờ họ.., chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp cổng lớn có 3 lối đi vào bên trong. Cổng này chính là cổng tam quan hay còn gọi là cổng ba cửa ngõ.

Cổng sẽ được phân tách với cửa giữa thường sẽ lớn hơn hai cửa cổng bên cạnh. Vật liệu để xây cổng rất đa dạng, có thể làm từ đá, gỗ, xi măng hoặc gạch. Phía trên thường được lợp mái và khắc câu đối ở hai bên. 

Nguồn gốc về cổng tam quan

Theo các hệ thống Đại Việt sử ký toàn thư, Bi chí Hán Nôm, Thiền Uyển Tập Anh,…ghi chép lại, cổng này xuất hiện đã từ rất lâu đời. Có thể vào giai đoạn thời Lý Trần, là giai đoạn Phật giáo cực kỳ hưng thịnh tại nước ta. 

Kiến trúc tổng thể của đền chùa vào thời Lý Trần, chắc chắn một điều cổng chính là một điểm đặc trưng không thể thiếu.

Ý nghĩa của cổng tam quan trong văn hóa người Việt

Có nhiều ý nghĩa về cổng Tam Quan được truyền miệng trong văn hóa Việt Nam. Cụ thể như:

• Ý nghĩa về tâm linh: Phật giáo có 3 cách nhìn gồm ‘’Hữu Quan’’ – ‘’Không Quan’’ – ‘’Trung Quan’’. Điều này mang ý nghĩa thể hiện về sắc, không, trung
• Cửa của tam bảo: Là cửa cao quý của Phật bảo, Pháp bảo, Tăng bảo
• Có một vài học thuyết cho rằng, tam quan là ‘’tam giải thoát môn’’ của các cửa: Không, Vô tác, Vô tướng. Vì vậy ở những quốc gia không theo Thiền tông Phật giáo, sẽ không có cổng đá kiểu này ở lối vào đền, chùa
• Thời vua chúa quan niệm cổng tam quan dùng để chia cấp bậc của các vị quan. Vua sẽ được đi cửa chính hoặc cổng giữa. Quan văn sẽ đi bên tả, quan võ sẽ đi bên hữu. Điều này tượng trưng cho hai cánh tay đắc lực bên cạnh nhà vua. Nếu được xây dựng ở các làng, cổng cũng sẽ có ba cửa, cửa chính sẽ dự phòng khi vua ngự giá.
• Các khách hành hương tới đền chùa khi đi qua cổng sẽ chủ yếu đi vào từ cổng bên trái (Thanh Long) và đi ra từ cửa bên phải (Bạch Hổ). Điều này có ý nghĩa rước phúc đức về nhà. 

Kiến trúc cổng tam quan

Là kiến trúc có từ lâu đời, cổng sẽ gồm 3 lối đi, trong đó cổng giữa là lớn nhất. Vật liệu xây dựng cổng khá đa dạng, có thể bằng gỗ, gạch, xi măng hay bằng đá. Phía hai bên cổng sẽ được gắn câu đối bằng chữ Hán. Bên trên cùng ngay chính giữa sẽ để ghi tên cửa hoặc tên chùa/đình/ miếu.

Cổng được lợp mái ngói và chạm khắc ở các mũi nhọn của mái. 

Mẫu cổng đá này được chia thành 2 loại: cổng kiểu tứ trụ hoặc cổng có gác, mỗi loại cổng sẽ có những đặc điểm như sau

Kiểu tứ trụ

Loại cổng này sẽ gồm bốn cột trụ như tên gọi của nó, trong đó 2 cột giữa cao hơn hẳn, được chia thành 3 lối đi. 

Trán cổng sẽ được các cột trụ nối liền với nhau bởi các xà cách điệu. Một vài địa danh có thiết kế cách điệu với mái cong tạo vẻ riêng biệt, độc đáo

Cổng Tam Quan có gác

Loại cổng này thường sẽ chỉ có một tầng và được thiết kế khá nhỏ. Một vài nơi có xây cổng này với 2 tầng mái, hoặc có gác ở trên. Hầu như các cổng tam quan được xây bằng đá hoặc gạch sẽ đều có gác, dù đấy là gác giả. Nhưng cũng có nơi làm trang trọng hơn, xây cổng đá thành 3 tầng. Tùy tập tục và tín ngưỡng của từng địa phương mà cổng sẽ được xây từ 1 – 3 tầng.

Gác này thường sẽ được dùng để treo trống, chuông khánh để phục vụ các nghi lễ hàng năm trong chùa, đền, miếu.

Ngoài 2 loại cổng thường thấy ở trên sẽ còn có những loại cổng được chế tác khác đi. Cổng chuẩn sẽ là cổng 3 cửa, có một số chùa đã xây dựng cổng 5 lối. Ví dụ như chùa Sét tại Hà Nội.

>> Mẫu cổng tam quan chùa đẹp

>> Những mẫu cổng tam quan bằng đá đẹp và ý nghĩa kiến trúc phong thủy

Các cổng tam quan tiêu biểu

Một số cổng đẹp được nhiều người biết tới như:

• Cổng chùa Báo Quốc, thôn Bảo Ninh, Thừa Thiên Huế
• Cổng Bái Đính, Tràng An
• Cổng di tích cố đô Hoa Lư
• Cổng kinh thành Huế
• Cổng chùa Linh Ứng

Địa chỉ làm cổng tam quan bằng đá đẹp nhất

Cơ sở đá mỹ nghệ Thái Vinh chuyên nhận thiết kế và chế tác các sản phẩm cổng Tam Quan bằng đá đẹp chất lượng. Chúng tôi đã có kinh nghiệm lâu năm về lĩnh vực làm cổng bằng đá tự nhiên. Với nhiều năm kinh nghiệm chế tác sản phẩm từ đá, cùng thợ chế tác có tay nghề cao, lành nghề cùng máy móc hiện đại. Chúng tôi cam kết đem đến cho quý khách sự hài lòng với chất lượng tốt nhất, giá thành hợp lý và mẫu mã đẹp nhất.

Thông tin liên hệ cơ sở đá mỹ nghệ Thái Vinh

• Địa chỉ: Làng đá Ninh Vân, Hoa Lư, Ninh Bình
• Di động: 0912.957.222
• Zalo:      0912.957.222
• Email: damyngheninhvan.net@gmail.com
• Website: Damyngheninhvan.net